مهمترین مطالب ذکر شده در کارگاه به شرح ذیل بود:

اگر تمدن را در اصطلاح به مجموعه ی پیچیده ای از پدیده های اجتماعی حاوی جهات مذهبی، اخلاقی، زیبایی شناختی، فنی، علمی و مشترک در همه اعضای یک جامعه وسیع یا چندین جامعه مرتبط با یکدیگر اطلاق نماییم، دوره تمدنی مورد پژوهش در این مقاله، قرن سوم تا ششم هجری است، در همین دوران است که دانشمندان و نخبگان علمی سربرآورده وتمدن اسلامی را رقم زدند.

نخبه واژه ای عربی است به معنای برگزیده و بهترین است. فارسی از واژه سرآمد و سرآمدان به کار می رود. در لاتین نیز از الیت برای آن استفاده می کنند.

نخبگان در گروههای اجتماعی مختلف تعریف می شوند. نخبگان سیاسی، نخبگان اجتماعی اما آنچه برای ما مهم است؛ نخبگان علمی می باشد.

با بررسی آن‌چه بر تمدن‏جهانی در سال‌های آغازین سده‌‌دوم تا پایان‏سده‌هفتم‏هجری، مصادف با بخش اعظم قرون‌وسطای اروپا، گذشت به‌روشنی نقش‏مسلمانان در تکوین دانش‌جهانی نشان داده‌می‌شود. نخستين اقدام عملى مسلمانان در توسعه تمدن و علوم، به‌وجود آوردن يك زبان بين‌المللى علمى بود.

از جمله مهمترین نخبگان آن دوران می توان به محمدبن موسی الخوارزمی، ابوالوفا بوزجانی، ابوالحسن‌احمدبن ‌ابراهیم اقلیدسی، غیاث‌الدین‌جمشید کاشانی، خواجه‌نصیرطوسی، عمر خیام نیشابوری و بهاءالدین محمدبن‌حسین عاملی اشاره کرد.

اما آیا نخبگان در شیوه تعامل با حاکمان، ساختاری را پایه ریزی کردند که نظام حاکم آن را پذیرفت و یا حاکمان با استمداد از نخبگان، موفق به فعالیت علمی و تحقیقاتی شدند.

این موضوع یک مفهوم چند عاملی دارد:

شکل گیری بسترهای فکری و اندیشه ای که برگرفته شده از نظام فکری اسلام با مبانی آن که توجه به علم و دانش تاکید فراوان دارد.

تلاش ائمه اطهار از جمله امام باقر(ع) و امام صادق(ع) و نظم دهی گفتمان فکری و علمی، تاکید بر عقلانیت با توجه به اندیشه های شیعی

آشنایی با سرزمین های دیگر و استفاده از دانش تمدن های همجوار مخصوصا ایرانی ها

انسجام فکری نخبگان و تلاش برای ایجاد گروهی تاثیرگذار و علمی در قرون میانه

نقش حاکمان سیاسی و حامیان فعالیت های علمی و بسترسازی و ایجاد امکانات

گفتمان حاکم در دوره های مورد بحث و حکومتهایی همچون آل بویه

مسئله تعامل نخبگان و سرآمدان با نظام های سیاسی یک امر دو سویه بوده است

مامون عباسی در جریان نهضت ترجمه برابر با وزن کتاب برای ترجمه آن طلا تعیین می کرد.

عضدالدوله دیلمی دانشمندان را در ساختار سیاسی خود راه می داد و به آنها جایگاههای بالایی اختصاص می داد.

امکاناتی که در دیوانهای اداری قرار داشت در اختیار نخبگان قرار می گرفت. از جمله کتابخانه ها و امکانات رفاهی

شایسته سالاری موضوعی است که هرگاه حاکمان به آن پرداخته اند نتیجه هم گرفته اند. مثلا دوره آل بویه: رازی- ابن سینا و ...

شکل دادن گفتمان غالب نظام سیاسی با تاکید بر علم و دانش